Szczegółowy zakres uprawnień oraz działalności jednostki określa ustawaz dnia 29 sierpnia 1997 r. o strażach gminnych ( Dz.U.97.123.779 z dnia 9 października 1997 r.)

Straż Miejska jest samorządową, umundurowaną formacją, wykonującą zadania w zakresie ochrony porządku publicznego na podstawie ustaw i aktów prawa miejscowego.

Do kompetencji Straży Miejskiej należy:
·ochrona spokoju i porządku w miejscach publicznych,
·czuwanie nad porządkiem i kontrola ruchu drogowego w zakresie określonym w przepisach o ruchu drogowym,
·czuwanie nad czystością w mieście i zapobieganie zanieczyszczaniu środowiska naturalnego,
·współdziałanie z właściwymi podmiotami w zakresie ratowania życia i zdrowia obywateli, pomoc w usuwaniu awarii technicznych i skutków klęsk żywiołowych oraz innych miejscowych zagrożeń,
·działania prewencyjne,
·zabezpieczanie miejsc przestępstw, katastrof lub innych podobnych zdarzeń ,
·ochrona obiektów komunalnych i urządzeń użyteczności publicznej,
·współdziałanie z organizatorami i innymi służbami w ochronie porządku podczas zgromadzeń i imprez publicznych,
·doprowadzenie osób nietrzeźwych do izby wytrzeźwień lub miejsca ich zamieszkania,
·informowanie społeczności lokalnej o stanie i rodzaju zagrożeń.

Uprawnienia funkcjonariusza Straży Miejskiej
·udzielanie pouczeń,
·legitymowanie osób w uzasadnionych przypadkach w celu ustalenia ich tożsamości,
·ujęcie osób stwarzających w sposób oczywisty bezpośrednie zagrożenie dla życia lub zdrowia ludzkiego, a także mienia i niezwłocznego doprowadzenia do najbliższej jednostki Policji,
·nakładanie grzywien za wykroczenia w postępowaniu mandatowym,
·dokonywanie czynności sprawdzających, kierowania wniosków o ukaranie do sądu grodzkiego, oskarżania przed sądami, wnoszenia środków odwoławczych,
·blokowanie kół pojazdów w przypadkach określonych w przepisach o ruchu drogowym,
·wydawanie poleceń,
·żądanie niezbędnej pomocy od instytucji państwowych i samorządowych,
·zwracanie się w nagłych przypadkach o pomoc do jednostek gospodarczych, organizacji społecznych, jak również do każdej osoby o udzielenie doraźnej pomocy na zasadach określonych w ustawie o Policji,
·stosowanie środków przymusu bezpośredniego w postaci: siły fizycznej, kajdanek, pałki obronnej wielofunkcyjnej, psa obronnego, paralizatora elektrycznego i ręcznego miotacza gazu.

Funkcjonariusze Straży Miejskiej korzystają z ochrony prawnej przewidzianej dla funkcjonariuszy publicznych .